معارف

سخنرانی حجت الاسلام شریفی مسجد علی ابن ابیطالب تفسير سوره فتح

مورخه ۱۴۰۴/۵/۲۰(جلسه ششم)

إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِداً وَمُبَشِّراً وَنَذِيراً (8)

همانا ما تو را گواه (بر اعمال) و بشارت دهنده و بيم دهنده فرستاديم

لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُعَزِّرُوهُ وَتُوَقِّرُوهُ وَتُسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلاً (9فتح)

تا به خدا و رسولش ايمان آوريد و او را يارى كنيد و بزرگش بداريد و خداوند را بامدادان و شامگاهان، تسبيح گوييد

۱-گفتیم: صلح حدیبیه از سوى بعضى از ناآگاهان، شدیداً مورد انتقاد قرار گرفت، و حتى تعبیراتى که خالى از بى حرمتى نسبت به پیامبر(صلى الله علیه وآله) نبود، در برابر حضرت کردند، مجموع این حوادث ایجاب مى کرد که موقعیت یا عظمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) بار دیگر مورد تأکید قرار گیرد.

۲-این سه توصیف بزرگ و سه مقام برجسته، از مهم ترین مقامات پیامبر(صلى الله علیه وآله)است:اول گواه بودن دوم و بشیرسوم و نذیر بودن، گواه بر تمام امت اسلام، بلکه به یک معنى گواه بر همه امت

چنان که در آیه ۴۱ نساء آمده است: فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّة بِشَهِید وَ جِئْنا بِکَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً: حال آنها چگونه است آن روزى که از هر امتى، شاهد و گواهى (بر اعمالشان) مى آوریم، و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم آورد ؟!.

و در آیه ۱٠۵ سوره توبه مى فرماید: وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ: بگو: عمل کنید! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مى بینند !.

اصولاً هر انسانى گواهان زیادى دارد:

قبل از هر کس،۱- خداوند که عالم الغیب و الشهاده است، ناظر بر همه اعمال و نیّات ماست.

۲-بعد از او، فرشتگان مأمور ضبط اعمال آدمى هستند چنان که در آیه ۲۱ سوره ق اشاره شده است: وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْس مَعَها سائِقٌ وَ شَهِیدٌ.

۳-سپس اعضاى پیکر آدمى و حتى پوست تن او گواهى مى دهند: یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَعْمَلُونَ: در آن روز زبان ها و دست ها و پاهایشان بر ضد آنها به اعمالى که مرتکب مى شدند گواهى مى دهد !(۱) و در آیه دیگر آمده: وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَیْنا قالُوا أَنْطَقَنَا اللّهُ الَّذِی أَنْطَقَ کُلَّ شَیْء: آنها به پوست هاى تنشان مى گویند: چرا بر ضد ما گواهى دادید؟! آنها جواب مى دهند: همان خدائى که هر موجودى را به نطق در آورده ما را گویا ساخته !.(۲)

۴- زمین نیز جزء گواهان است، همان گونه که در سوره زلزال آمده: یَوْمَئِذ تُحَدِّثُ أَخْبارَها.

۵-طبق بعضى از روایات، زمان نیز در آن روز در صف گواهان است، در حدیثى از على(علیه السلام) مى خوانیم: مَا مِنْ یَوْم یَمُرُّ عَلَى ابْنِ آدَمَ إِلَّا قَالَ لَهُ ذَلِکَ الْیَوْمُ أَنَا یَوْمٌ جَدِیدٌ وَ أَنَا عَلَیْکَ شَهِیدٌ فَافْعَلْ فِیَّ خَیْراً وَ اعْمَلْ فِیَّ خَیْراً أَشْهَدُ لَکَ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَإِنَّکَ لَنْ تَرَانِی بَعْدَ هَذَا أَبَداً: هیچ روزى بر فرزند آدم نمى گذرد، مگر این که به او مى گوید: من روز تازه اى هستم، و درباره تو گواهى مى دهم، در من کار نیک کن، و عمل خیر به جا آور، تا روز قیامت به نفع تو گواهى دهم; چرا که بعد از این هرگز مرا نخواهى دید !.(۳)-(۴)

۳-در آیه بعد، پنج دستور مهم، به عنوان نتیجه و هدفى براى اوصاف پیشین پیامبر(صلى الله علیه وآله) بیان شده، که دو دستور درباره۱- ایمان به خداوند ۲-و تسبیح و نیایش او است، و۳- سه دستور درباره ایمان به رسول۴- و دفاع و ۵-تعظیم مقام پیامبر(صلى الله علیه وآله) است، مى فرماید: هدف این است که ایمان به خداوند و رسولش بیاورید، و از او در برابر دشمنان دفاع نمائید، او را بزرگ دارید، و خدا را صبح و شام تسبیح و تقدیس کنید (لِتُؤْمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ وَ تُسَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ أَصِیلاً).

۵- تُعَزِّرُوهُ از ماده تعزیر در اصل به معنى منع است، سپس به هر گونه دفاع و نصرت و یارى کردن در مقابل دشمنان، اطلاق شده است، به بعضى از مجازات هائى که مانع از گناه مى شود نیز تعزیر مى گویند

تُعزّروه» از «تعزير» به معناى بازداشتن است و مقصود آن است كه پيامبر صلى الله عليه وآله را از هرگونه اذيّت و آزار حفظ كنيد.

پيامبر در همه حال ناظر و گواه بر اعمال ماست. «شاهداً» (در قالب نكره و مطلق آمده است)

۶-- وظيفه پيامبر، نظارت بر اعمال و بيم و بشارت است. «شاهداً و مبشّراً و نذيراً» و وظيفه مردم، دفاع از حريم الهى و پيامبر خدا و تكريم اوست. «لتؤمنوا باللّه و رسوله و تعزّروه و توقّروه»

۷-- از اصول تربيت و هدايت الهى، معرّفى الگو در كنار بشارت و هشدار است. «شاهداً و مبشّراً و نذيراً»

۸-- بشارت و هشدار، تشويق و تنبيه، دو نياز ضرورى بشر براى رهيابى و انتخاب راه صحيح است. «مبشّراً و نذيراً»

۹- لازمه ى ايمان، حمايت و حراست از حريم دين و رسول خداست. «تعزّروه»

۱۰-- يارى و حراست از پيامبر، بايد همراه تعظيم و تكريم و برخاسته از عشق و معرفت باشد. «توقّروه»

۱۱- همواره بايد ياد خدا باشيم و آغاز روز و پايان آن بهترين وقت ذكر و دعاست. «تسبّحوه بُكرة و اصيلا»